Bir araştırmacı grubu size aşağıdaki anketi uygulasa acaba kaç tanesine “evet” dersiniz?

Ø  Başkalarına danışmak ve bilgi istemek bana zor gelir.

Ø  Tanımadığım insanların karşısında konuşurken gerildiğim çok olur.

Ø  Üst düzey yetkili bir kişi ile konuşurken kendimi gergin hissederim.

Ø  Karşı cinsten kişilerle birlikteyken daha utangaç olurum.

Ø  Saatin kaç olduğunu başka birine sormaya utanırım.

Ø  Fiyat etiketi olmayan ürünlerin fiyatını sormaya çekinirim.

Ø  Bomboş bir mağazaya girmekten ürküntü duyarım.

Ø  Aldığım para üstünü, ayıp olur diye kasiyerin gözü önünde sayamam.

Sizin kaç “evet”iniz oldu bilemem ama elimde ülkenin her tarafındaki 4.337 kişiye aynı soruların sorulup yanıtlarının alındığı, böylece de yörenin utangaçlık yüzdesinin belirlendiği çok ilginç bir anket sonucu var. Çorum’un “Batı Karadeniz” grubunda yer aldığı araştırma, Pamukkale Üniversitesi tarafından yapılmış. İsterseniz orada belirlenen utangaçlık yüzdelerini paylaşıp değerlendirmesini sona bırakalım.

1. Doğu Karadeniz: %37

2. Kuzeydoğu Anadolu: %35

3. Orta Anadolu: %33,75

4. Güneydoğu Anadolu: %33

5. Batı Anadolu: %32,25

6. Ortadoğu Anadolu: %31,25

7. Batı Karadeniz: %31

8. Batı Akdeniz: %29,71

9. Doğu Akdeniz: %33,5

10. Ege: %29,25

11. İstanbul: Yüzde 29

12. Doğu Marmara: %27,25

13. Batı Marmara: %24,75

KAYNAK: https://www.egedesonsoz.com/iste-turkiye-nin-utangaclik-haritasi

Görüldüğü gibi utangaçlık düzeyi doğudan batıya doğru azalıyor. Peki ama niçin? Araştırma hakkında bilgi veren Dr. Oğuzhan Aydın, bu durumu şöyle açıklıyor: “Türkiye, Batı ve Doğu kültürünün birbiriyle buluşup kaynaştığı eşsiz bir ülke. Utangaçlık düzeyinin batıya doğru düşmesi, batılılaşmayla ilgili olduğu kadar eğitim, gelir ve gelişmişlik düzeyleri ile sosyo-kültürel birikim ve sosyoekonomik yapı gibi değişkenlerin de ayrı ayrı utangaçlıkla beraber ele alınması gerekir."

Psikolog Ayhan Altaş’ın yorumu ise şöyle: "Batı insanı daha farklı türden iletişim kurma olanaklarına sahip olup kendisini geliştirebildiği için özgüveni artıyor. Özgüveni iyi seviyede olan kişi daha az utanır. Ayrıca utanmayı kültürel olarak da ele almak gerekir. Çünkü Doğu kültüründe utanmak olumlu bir durumdur; çekingen veya utangaç insanlara daha olumlu yaklaşılır. Bir insanın yüzünün kızarması doğuda terbiye olarak algılanırken, batıda özgüven eksikliği olarak değerlendirilir. Biz psikologlara göre sağlıklı düzeyde yaşanan utanma gibi duygular hayatımızı kolaylaştırırken, patolojik düzeyde yaşananlar hayatımızı yaşanmaz hale getirebiliyor."

Doğru ya da yanlış bilemem ama Türkiye'de mahcubiyet, utanma, çekingenlik gibi duygulara sahip olmak güzel ahlâkın bir göstergesi. Ülkeler düzeyinde bu konuda yapılan araştırmalarda görülüyor ki; utangaçlık düzeyi İsrail'de oldukça düşükken, gelenekçi bir ülke olan Japonya'da çok yüksek. Demek ki utangaçlık oranı sadece gelişmişlik düzeyi ile de açıklanabilecek bir olgu da değil.

Ünlü sinema sanatçısı İngrid Bergman'a; "Gidişat çok kötü, dünya nasıl kurtulacak?" diye sorduklarında; "Utanmakla” demiş ve devam etmiş: “Dünyayı bir tek utanan insanlar kurtarabilir. Çünkü utanmak ‘kibir’ denilen en büyük günahın panzehridir. Yalanın, iftiranın, hırsızlığın, pişkinliğin, arsızlığın önündeki en büyük engeldir.”

Başını öne eğebilen, yüzü kızaran, özür dileyebilen insanları görmeye ihtiyacımız var. Her şeyde olduğu gibi, utangaçlıkta da çevremizle uyumlu bir düzey tutturmak en doğrusu diye düşünüyorum.

Bilmem bana katılır mısınız?

DÜŞÜNEN SÖZLER:

v  Takvası azalan kişinin, hayâsı azalır. Hz. Ömer

v  Âdemin payesi arttıkça, hicabı azalır. Eşref

v  İnsanlardan utanmayan Allah'tan da utanmaz. Ayet

v  Tıp ne kadar ilerlerse ilerlesin, ar damarındaki çatlağı tedavi edemez. ANONİM

v  Yoksulluktan değil, kötülükten utanın. V. Türkali

v  Medeniyet atmaksa iffet ve arı(utanmayı), medenidir Afrika yamyamları. S. Nursi

v  Bozuk olunca maya; ne ar tanır, ne de hayâ. Mevlana